Iglesia de Santo Tomás y San Felipe Neri

Aan Plaza de San Vicente Ferrer, ook wel het ‘eendenplein’ genoemd, vind je de mooie kerk iglesia Santo Tomás y San Felipe Neri. In de 18e eeuw is deze kerk door de Valenciaanse architect en wiskundige Tomás Vicente Tosca ontworpen. De kerk is zelfs in 1982 uitgeroepen tot Nationaal Artistiek Historisch Monument. Een fascinerend gebouw met een reeks aan barok- en siermotieven.

Van toen naar nu…

In 1727 werd begonnen met de bouw van de kerk en het duurde in totaal negen jaar om de kerk te voltooien. Deze kerk maakte deel uit van het kloostercomplex, opgericht door de katholieke gemeenschap van San Felipe Neri. De kerk wordt daarom ook wel eens de ‘kerk van de congregatie’ genoemd. Congregatie is een chique term voor kerkvereniging.

Lange tijd is de kerk in gebruik geweest door een gemeenschap van gelovigen. Tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog is de functie van de kerk eventjes veranderd. De kerk werd in deze tijd gebruikt als magazijn en het klooster werd een kazerne voor Franse troepen. Helaas heeft de kerk grote schade geleden tijdens de oorlog. Na deze oorlog, in 1835, werd de wet Mendizábal aangenomen. Veel kerken werden in beslag genomen waardoor priesters en nonnen de kerk moesten verlaten. Een jaar later is het bijgebouw van de kerk gesloopt en bleef alleen de kerk over. Het bijgebouw vind je alleen nog terug op de oudste plattegrond van Valencia, die ook is ontworpen door Tosca. Deze plattegrond wordt nu bewaard in het gemeentehuis van Valencia.

Vandaag de dag wordt Iglesia de Santo Tomás y San Felipe Neri nog steeds gebruikt door de parochie van Santo Tomás, een lokale gemeenschap van gelovigen. Ze organiseren regelmatig activiteiten voor de gemeenschap. Mede dankzij Beata Luisa Frías heeft de kerk een cultureel centrum opgericht speciaal voor vrouwen, waar ze vrouwen begeleiden, praten over het geloof, culturele en educatieve bezoeken inplannen en samen activiteiten doen, zoals schilderen, keramiek maken en recepten uitwisselen.

Geïnspireerd op de kerk in Rome

De buitenkant van Iglesia de Santo Tomás y San Felipe Neri valt goed op met zijn roodgeschilderde bakstenen. De kerk is geïnspireerd op de Romaanse kerk Chiesa del Sacro Nome di Gesù. Deze kerk in Rome had een grote invloed op de kerkelijke architectuur in Europa in de 17^e en 18^e eeuw. Als je kijkt naar de gevel zie je veel siermotieven, zoals een medaillon of reliëf waarin de heilige San Felipe Neri is afgebeeld.

Wist je dat tijdens de Spaanse Burgeroorlog…

… het originele hoofdaltaar van negentien meter is vernietigd? Vandaag de dag staat er een kopie van het origineel. In deze nis staat de heilige Santo Tomás Apóstol met San Felipe Neri en San Vicente Ferrer aan zijn zijde.
… de originele klokken zijn verdwenen? Na de oorlog zijn heel snel de huidige, oude klokken geplaatst om zo de inwoners weer ergens op te kunnen attenderen of voor te waarschuwen.

De hoofdrolspelers in dit verhaal

Er zijn vier personen die belangrijk zijn geweest in de geschiedenis van de Iglesia Santo Tomás y San Felipe Neri.

Santo Tomás Apóstol en San Felipe Neri

Een Jood en visser van beroep, dat was Santo Tomás Apóstol. In het jaar 31 na Christus werd hij benoemd tot apostel, een persoon die door Jezus werd uitgezonden om goed nieuws aan Joden te vertellen, iedere ziekte en kwaal te genezen en nog veel meer. Na de Onafhankelijkheidsoorlog vestigde de parochie van Santo Tomás Apóstol zich in deze kerk.

San Felipe Neri is de stichter van de Congregatie van het Oratorium. Dit is een gemeenschap van priesters en/of broeders zonder geloften die in de naam van deze San Felipe Neri leven. 27 jaar na zijn dood werd hij heilig verklaard door de Katholieke Kerk. De gemeenschap van San Felipe Neri werd al snel uitgebreid naar andere landen. In deze tijd zijn er 86 gemeenschappen in twintig landen.

Pater Tosca (1651 – 1723)

Pater Tosca was niet alleen de architect van deze kerk. Hij was ook wiskundige, natuurkundige, cartograaf, theoloog, filosoof, ingenieur en astronoom. Best indrukwekkend toch? In 1687 richtte hij een wiskundeschool op, in de kamers van de kloostergemeenschap, waar jongeren uit de stad naartoe gingen. Naast het tekenen van de plattegrond van Valencia, ontwikkelde Tosca ook een plan om een haven in Cullera te maken en een kanaal tussen natuurpark Albufera en de rivier de Júcar. Ook werkte hij aan wetenschappelijke handboeken. Zelfs in de laatste jaren voor zijn dood in 1723, werkte hij nog aan een handboek theologie.

Het bijzondere verhaal van Beata Luisa Frias (1896-1936)

Beata Luisa Frias is een van de oprichters van de vrouwelijke tak van de parochie van Santo Tomás Apóstol. Ze was slechts veertig jaar oud toen ze werd gearresteerd door de Republikeinen. Ze werd mishandeld, beledigd en gedwongen om zich uit te kleden. Beata moest ook haar spaargeld afstaan aan de militie. Beata was een moderne en intelligente vrouw en weigerde om van haar geloof afstand te doen. Om deze reden werden haar ogen uitgestoken en haar tong afgesneden, voordat ze werd vermoord. Ze werd begraven op de begraafplaats van Valencia. Na een tijdje werd haar lichaam overgebracht naar de kapel van Santo Tomás Apóstol.  

Het eendenplein

Voor de kerk op Plaza de San Vicente Ferrer vind je de historische en populaire fontein Fuente de los Patos uit 1853. Pato betekent eend en vandaar ook dat dit plein in de volksmond het eendenplein genoemd wordt. De fontein werd gefinancierd door het economisch genootschap van vrienden van het land (Sociedad de Amigos del Pais) en werd gebouwd om drinkwater te leveren aan de inwoners in dit stukje Valencia. Wist je dat Valencia één drinkwaterbron beschikbaar stelt voor elke 939 inwoners? Met het aanbieden van drinkwaterbronnen staat onze stad daarmee op nummer één in Spanje. Tijdens de warme zomermaanden is het heerlijk om even wat te kunnen drinken bij een van de fonteinen! Op de grond bij de fontein vind je een zwarte drukknop om water uit de mond van de eenden te laten stromen. In 2009 werd helaas één van de vier koperen eenden gestolen. De gemeente restaureerde de fontein opnieuw. De eenden hebben sindsdien ook een laagje groene oxide om ze beter bestand te maken tegen het verstrijken van de tijd.  

Tips!

• In de buurt van Iglesia de Santo Tomás y San Felipe Neri vind je het eettentje La Petite Brioche waar je lekker kunt ontbijten of lunchen. Smul van heerlijke ‘Tortitas’ (American pancakes) of neem een typisch Spaanse ‘Pan tostada con tomate’.
• Op driehonderd meter afstand vind je een van de bekendste pleinen in Valencia: Plaza de La Reina.  Aan dit plein zijn veel restaurantjes en barretjes gevestigd.
• Het Turia Park is vijf minuutjes lopen. Naast fietsen en wandelen kan je ook picknicken in dit park. Neem een kleedje en wat heerlijke hapjes mee en geniet van je dag!
• Wil je meer cultuur snuiven? Dan is het zeker een aanrader om ook een kijkje (om de hoek) te gaan nemen in de ‘Iglesia de San Juan del Hospital’. Niet alleen vind je daar nog een stukje van de oudste kerk in Valencia, maar ook is daar La Virgen de los Estudiantes (de beschermheilige van de studenten) te zien.