San Vicente Mártir

Vicente de Huesca is een naam die Valencianen misschien niet direct bekend in de oren klinkt. Breng je echter San Vicente Mártir ter sprake, dan gaan er een hoop belletjes rinkelen! San Vicente Mártir, beschermheilige van de stad Valencia, heeft in deze stad duidelijk zijn sporen nagelaten. Niet alleen straatnamen zijn naar hem vernoemd, in de kathedraal van Valencia treffen wij een relikwie van deze beschermheilige aan, zijn crypte kan in de stad worden bewonderd en op 22 januari wordt de dag van San Vicente Mártir, als officiële feestdag, gevierd. Alles wijst erop dat San Vicente een belangrijk figuur voor de Valencianen was én is. Reden genoeg om wat meer te vertellen over zijn levensloop en band met de stad Valencia!

Wie was San Vicente Mártir?

Vicente was diaken, een soort christelijk dienaar, onder bisschop Valero uit Zaragoza. Eigenlijk weten we vrij weinig van dit historische figuur: het verhaal gaat dat Vicente verantwoordelijk was voor het verkondigen van het katholiek christelijke geloof als gevolg van een spraakgebrek van zijn leermeester Valero. Vicente staat echter vooral bekend als eerste Spaanse bloedgetuige en werd gevangen genomen en gemarteld tijdens de vervolgingen van Romeins keizer Diocletanius in het jaar 303.

Bloedgetuige

In dat jaar startte Diocletanius samen met keizer Maximiano een bloedige vervolgingsjacht op alle christenen. In maart van het jaar 303 wordt het eerste keizerlijke edict gepubliceerd om het christelijk geloof uit te roeien. Het bericht bereikt ook prefect (landsbestuurder) Diacono, afkomstig uit Rome. In de twee jaar dat hij in Spanje verbleef, toonde hij geen genade aan de christenen die zijn pad kruisten in Gerona en Barcelona. Zijn wrede en fanatieke aanpak bereikten uiteindelijk ook San Valero en zijn diaken Vicente de Huesca in Zaragoza. Beiden werden naar Valencia gebracht. De leermeester van San Vicente werd uiteindelijk verbannen, terwijl Vicente het lot van martelaar trof.

Wrede martelpraktijken

Hoewel er verschillende verhalen de ronde gaan over het lot van San Vicente, wordt duidelijk dat San Vicente Mártir de meest verschrikkelijke martelvormen heeft doorstaan en overleefd. Zo zou Vicente in Valencia dagenlang opgesloten hebben gezeten in de meest donkere kerkers zonder eten en drinken. Wonderbaarlijk genoeg troffen ze Vicente na al deze tijd goed gehumeurd, sterk en gezond aan. Vervolgens zou hij op een kruis zijn genageld waarbij er letterlijk met scherpe haken op hem werd ingehakt. Met zweepslagen werden zijn ribben gebroken. Al deze wreedheden bewogen Vicente er echter niet toe van het geloof af te stappen.

“Jij dwaas, wrede man, als je denkt mij te kunnen teisteren door mijn lichaam te vernietigen. Ik ben een vrij, serene en onaantastbare ziel die niemand kan schenden. U probeert een aarden vat, voorbestemd om te breken te vernietigen, maar tevergeefs zal u zich inspannen om de inhoud aan te raken, dat slechts is onderworpen aan God.”

De furieuze en vernederde Diacono beval als laatste strohalm de meest wreed mogelijk straf: een bed van gloeiend ijzer. Ook deze straf leek geen indruk te maken op San Vicente. Na al het tevergeefs bloedvergiet werd besloten hem opnieuw in de meest donkere gevangenis te gooien. In de gevangenis werd San Vicente in kettingen en voetklemmen op scherp keramiek en steenscherven gelegd. Al snel werd Diacono geconfronteerd met de volgende wonderbaarlijke gebeurtenissen: de gevangenisruimte werd fel verlicht, de scherven veranderden in bloemen en spontaan braken de voetklemmen en kettingen los. Op dat moment beval Diacono de wonden van San Vicente te laten genezen. Op dit moment, waarop zijn lichaam met rust werd gelaten, stierf hij.

Feestdag San Vicente Mártir

De exacte datum van overlijden is niet bekend, wel dat hij ongeveer in januari 304 is gestorven. Op 22 januari wordt daarom zijn lijdensweg en krachtig optreden herdacht op de officiële Valenciaanse feestdag San Vicente Mártir. De huidige Valenciaanse burgemeester Joan Ribo wil de feestdag graag altijd op zondag laten plaatsvinden, omdat de dag volgens hem niet echt wordt ‘benut’ door de Valencianen.

Wat is er te doen op 22 januari?

Op deze dag kun je ’s ochtends om 10.30 uur een heilige mis volgen in de kathedraal van Valencia. Vervolgens start rond 11.30 uur een processie, gewijd aan San Vicente Mártir. Het begin- en eindpunt van deze processie is de kathedraal: de route leidt langs onder meer Plaza de la Reina en Plaza San Vicente Ferrer, symbolische plekken in de stad die in verband staan met de marteldood van San Vicente. Na de processie wordt om 12.00 uur de doop van San Vicente Mártir herdacht.

Daarnaast bevindt zich één van de onderarmen van San Vicente Mártir als relikwie in de kathedraal van Valencia. De andere onderarm bevindt zich in de kathedraal van Braga (Portugal). Deze onderarm was een gift van een Italiaanse familie uit Padua op 16 oktober 1970. Uit forensisch onderzoek op de overblijfselen blijkt dat de arm aan een jonge man toebehoorde. Ook zijn sporen van verbranding aangetroffen. Uitsluitsel zal het nooit geven: het blijft vooralsnog een mysterie hoe San Vicente Mártir uiteindelijk om het leven is gekomen…

Camino de San Vicente Martir

Voor de wandelliefhebbers onder ons: de ‘Camino de San Vicente Mártir’ (oftewel weg van San Vicente Mártir) is een pelgrimsroute ter verering van de martelpraktijken die San Vicente Mártir heeft moeten doorstaan. De route loopt van Huesca (geboortestad van Vicente) tot aan Valencia (laatste rustplaats) en gaat door de steden Zaragoza, Teruel, Castellón de la Plana met een totale lengte van 650 km.

Tot slot

Na zijn dood is het lichaam van San Vicente Mártir overigens niet met rust gelaten. Het kadaver werd op een mesthoop gegooid om verslonden te worden door ongedierte en gieren. Een kraai beschermde het kadaver echter van de wilde dieren. Diacono beval hierop het lichaam, vastgebonden aan een molensteen, in zee te gooien. Het lichaam spoelde desondanks aan op het strand in de Spaanse plaats Cullera, waar lokale christenen het lichaam op eervolle wijze hebben begraven en San Vicente Mártir begonnen te vereren. De doorzettingskracht en standvastigheid van San Vicente hebben diepe indruk op de Valencianen gemaakt, waarop Vicente tot beschermheilige van de stad is uitgeroepen.