Valenciaans modernisme
Wandelend door Valencia kom je langs tientallen prachtige, grootse gebouwen. De Mercado Central, Mercado de Colón, het postkantoor, treinstation naast de Plaza de Toros en ga zo maar door. Overal in de gevels kun je prachtige versieringen terugvinden van beeldhouwwerk, mozaïek en metaal. Deze bouwstijl heet het Valenciaans modernisme en zie je in een groot deel van de mooiste bezienswaardigheden van Valencia terug!
Jugendstil, art nouveau en Valenciaans modernisme
Jugendstil of art nouveau is een stijl die in Spanje vooral aan het einde van de 19e en begin van de 20e eeuw in de mode was. De bekendste Spanjaard binnen deze kunststroming ken je misschien wel: de Catalaan Antoni Gaudí. Maar ook in Valencia kun je in deze stijl prachtige gebouwen terugvinden en heet deze bouwstijl Valenciaans modernisme.
Vooruitgang
Het Valenciaans modernisme ontstond in een periode van industriële revolutie, economische voorspoed en grootschalige stedelijke ontwikkeling. Dit zie je goed terug in de bouwwerken uit deze tijd. Ze stralen rijkdom, optimisme en grootsheid uit! Vaak pasten de architecten hun ontwerpen aan aan de omgeving van het bouwwerk. Vandaar dat in de stad Valencia een aantal van de belangrijkste modernistische panden een agrarisch thema hebben. Rond 1900 draaide een groot deel van de economie namelijk om de export van wijn, citrusvruchten en rijst.
Het gevoel van grote vooruitgang tijdens deze periode bereikte zijn hoogtepunt in de jaren voor de Eerste Wereldoorlog. In 1909 werd de Valenciaanse Regionale Tentoonstelling gehouden, afgekeken van de Wereldtentoonstelling in bijvoorbeeld Parijs. Vlak bij de plek waar tegenwoordig het stadion Mestalla staat, werden een aantal paviljoens neergezet in de Valenciaans modernistische stijl. In deze paviljoens werd de vooruitgang van Valencia en Spanje op het gebied van agricultuur, industrie, cultuur en vrijetijdsbesteding tentoongesteld. De evenementenhal Palacio de la Exposición, de voormalige kinderopvang en huidige spa Balneario de la Alameda en de ‘Tabaksfabriek’ waarin de industriële ontwikkelingen werden gepresenteerd kun je nog steeds bewonderen. Het zijn zomaar een paar pareltjes van het Valenciaans modernisme!
Het einde van een tijdperk
Vanaf de Eerste Wereldoorlog werd jugendstil snel minder populair. Edificio de Correos, het postkantoor op Plaza Ayuntamiento, is een van de laatste bouwwerken waarin Valenciaans modernistische invloeden terug te vinden zijn. In de jaren twintig wonnen gebouwen met simpele, strakke ontwerpen het in populariteit van de overdadig versierde panden zoals bij het Valenciaans modernisme.
Beroemde architecten van het modernisme in Valencia
De meest beroemde architect van het Valenciaans modernisme is Francisco Mora Berenguer. Deze man volgde zijn opleiding in Barcelona en was regelmatig te vinden in de werkplaats van de internationaal bekende Antoni Gaudí. De invloed van de Catalaanse versie van het modernisme vind je dan ook duidelijk terug in de Casas Sagnier, twee huizen die Francisco bouwde in de straat Carrer de la Pau, en in de Mercado de Colón, Mora’s meesterwerk.
Een ander beroemd bouwwerk uit deze periode is het Estación del Norte van architect Demetrio Ribes Marco. Hij was lang in dienst van een Spaanse spoorwegmaatschappij en bouwde ook prachtige modernistische treinstations in Madrid en Barcelona. Maar het station van Valencia spant de kroon.
Ten slotte is Vicente Ferrer Pérez, vernoemd naar de Valenciaanse beschermheilige San Vicente Ferrer, de architect van een opvallend gebouw in de Carrer de Cirilo Amorós, vlakbij de Mercado de Colón. Hij ontwierp dit huis, Edificio Ferrer, voor zijn eigen familie en gebruikte een kalmere, maar erg sierlijke versie van het Valenciaans modernisme.
Karakteristieken van het modernisme in Valencia
In Valencia kenmerken veel jugendstil gebouwen zich door natuurlijke thema’s. Zo zijn er in het Estación del Norte en de Mercado de Colón veel bloemen en vruchten te bewonderen in het steenwerk van de gevel. De Mercado de Colón herbergt ook een ware dierentuin van steen aan de voorkant van het gebouw.
Op en in beide gebouwen kun je prachtige mozaïek vinden, soms abstract, maar vaak ook met romantische scènes van het Valenciaanse platteland. Uiteraard inclusief de lokale klederdracht! Deze mozaïekvorm heet trencadís en wordt gemaakt met tegelscherven. De meest beroemde gebruiker van trencadís is Gaudí, bijvoorbeeld in het Park Güell in Barcelona. Francisco Mora Berenguer en Demetrio Ribes Marco wisten deze stijl echter ook goed toe te passen in Valencia!
Het Valenciaans modernisme heeft een duidelijke voorkeur voor asymmetrische en gebogen vormen en gebruikt ook vaak smeedwerk als versiering op bijvoorbeeld balkonnetjes. Ten slotte vind je vaak Valenciaanse symboliek terug in deze bouwwerken, of het nu de Valenciaanse vlag is, het stadswapen, of een vleermuis. Ondanks dat de stijl dus geïmporteerd werd uit Barcelona en Madrid, pasten de architecten het goed aan aan de lokale cultuur hier!
Voorbeelden van het Valenciaans modernisme
Naast de gebouwen die hierboven al genoemd zijn, is vooral de Mercado Central een prachtig voorbeeld van het Valenciaans modernisme. Daarnaast vind je vooral veel bouwwerken van deze bouwstijl in de zuidoostelijke hoek van het centrum. Een mooie route met veel Valenciaans modernistische panden loopt langs de volgende straten:
- Vanaf Plaza de Alfonso el Magnánimo,
- via Carrer de la Pau,
- naar Plaza de la Reina,
- via Carrer de Sant Vicent Màrtir,
- naar Plaza Ayuntamiento en
- eindigend bij het Estación del Norte.
Net buiten het centrum vind je de wijk L’Eixample. Vooral in de straten rondom de Mercado de Colón staan prachtige panden in de Valenciaans modernistische bouwstijl. Deze hele wijk werd gebouwd onder leiding van Francisco Mora Berenguer.
Je kunt ook een kijkje gaan nemen bij de haven en in de wijk Cabanyal daarnaast. Hier vind je onder andere het Edificio del Reloj (letterlijk: het gebouw van de klok) waar tegenwoordig de havenmeester zijn kantoor heeft, de Tinglados del Puerto de Valencia (de havenloodsen) en de Lonja de Pescado del Cabanyal (de visveiling).